Jak się wyważyć w poprawny sposób?

Jak się wyważyć? Od czego właściwie powinniśmy zacząć?

No właśnie, właściwie jak się wyważyć w prawidłowy sposób? Ile ołowiu (balastu) potrzebuję do nurkowania? Skąd mam wiedzieć że jestem prawidłowo wyważony? Ile kilogramów ołowiu to za mało a ile to za dużo? Śmiem twierdzić, że pytanie to męczy nurków początkujących jak i tych zaawansowanych.

Niejednokrotnie będąc na nurkowaniu w różnych miejscach, widziałem nurków którzy zabierają ze sobą bardzo dużą ilość balastu. Widziałem też nurków, którzy na nurkowaniu mieli ze sobą bardzo małą ilość ołowiu. I tak ilość zabieranego balastu na nurkowanie wahała się w skrajnych przypadkach od 16 aż do 2 kg! Nie wiem jak dla Ciebie ale dla mnie jest to po prostu szok i niedowierzanie!

Sądzę, że Ty lub ktoś z Twojego najbliższego otoczenia na pewno spotkał się z sytuacją, gdy po nurkowym wyjeździe stwierdził, że w ciepłych wodach nurkuje się zdecydowanie lepiej bo nie potrzebujemy tyle sprzętu i ołowiu co wodach polskich. Oczywiście, ciepła woda sprawia, że możemy założyć cieńszy skafander, zrezygnować z kaptura i rękawiczek ale temperatura wody nie wpływa na ilość zabieranego ołowiu na nurkowanie. Może jest to związane z tym, że jeśli trafimy na dobrą bazę nurkową taką jak Marsa Blue w Marsa Alam, to przewodnicy, instruktorzy pomogą dobrać nam właściwą ilość balastu? A może nie do końca wiedziałeś jak się wyważyć?

Mając mniej balastu na sobie, czujemy się pod wodą dużo lżejsi a nasze ruchy są bardziej swobodne. Jeśli jesteśmy prawidłowo wyważeni, to nasza praca inflatorem od BCD ogranicza się do minimum! Wiele moich kursantów wielokrotnie stwierdzało, że w czasie nurkowania mało co korzystali z inflatora, bo mogli regulować swoją pływalność oddechem.

Niestety, często zdarza się tak, że nurkowie korzystają z dobranej ilości balastu w trakcie początkowego kursu nurkowania. Sami nie weryfikują tego, czy faktycznie potrzebują aż tak dużo balastu na nurkowanie. Wynikać to może zarówno z niewiedzy, jak i z faktu, że idąc na nurkowanie skupiamy się na tym aby być pod wodą dłużej, głębiej, coś zobaczyć. Przecież mam zrobiony kurs, coś tam poćwiczyłem, wiem jakie są ćwiczenia, zresztą pewnie i tak mi się to nie przyda. Więc po co ćwiczyć na wyjeździe i tracić czas? Niestety, jest to bardzo często spotykany pogląd.

Osobiście uważam, że dobrze by było aby z każdego albo z co drugiego nurkowania wynieść coś dla siebie. To znaczy, wykonać kilka nudnych ćwiczeń, sprawdzić swoją konfigurację czy wszystko jest ok, czy można coś poprawić. Poświęć te ostatnie 15-20 minut nurkowania aby sprawdzić czy jesteś dobrze wyważony. Każdy nurek powinien wiedzieć jak się wyważyć na nurkowanie. Ba! Każdy powinien wiedzieć, że powinniśmy się wyważyć za każdym razem gdy zmieniamy sprzęt mogący mieć znaczący wpływ na nasze wcześniejsze wyważenie. Trening czyni mistrza!

Zanim jednak przejdziemy do metod i sposobów na dobór odpowiedniej ilości balastu, odpowiedzmy sobie na pewne pytania:

1. Czym jest prawidłowe wyważenie?
2. Od czego zależy ilość niezbędnego balastu do nurkowania?
3. Jak się wyważyć we właściwy sposób?

Czym jest prawidłowe wyważenie?

Prawidłowe wyważenie jest to dobranie takiej ilości balastu (ołowiu), która pozwoli nam na utrzymanie się pod powierzchnią wody, nawet z pustymi butlami. Wobec tego, jeżeli wykonujemy przystanek bezpieczeństwa na głębokości 5 metrów przez 3 minuty, to powinniśmy móc swobodnie go wykonać, nawet jeśli w naszej butli/butlach pozostało 50 bar lub mniej. Jeśli jesteśmy prawidłowo wyważeni, to pozostając na głębokości 5 metrów z prawie pustą butlą (50 bar lub mniej), powinniśmy być w stanie regulować swoją pływalność jedynie oddechem bez konieczności używania do tego celu jacketu (BCD).

Dlaczego z pustymi butlami? Ponieważ pod koniec nurkowania, nasze butle są puste, a my zużywając czynnik oddechowy pozbywamy się balastu. Przyjmuje się, że 1000 litrów sprężonego powietrza waży 1,3kg. Jest to założenie teoretyczne, podane z pewnym zaokrągleniem. W związku z tym w butli nurkowej o pojemności wodnej 12 litów, nabitej do ciśnienia 200 atmosfer znajduje się 2400 litrów gazu (12l*200ata=2400l), które waży 3,12 kg (2400l*1,3kg/1000l=3,12kg)! Więc o tyle jesteśmy przeważeni na początku nurkowania z butlą 12 litrów.

A jak to wygląda w przypadku butli 15 l nabitej do 200 atmosfer? No to jedzeimy:
ilość gazu w butli = 15l*200ata=3000l
waga gazu = 3000l*1,3kg/1000l=3,9kg.
3,9 kg – tyle dodatkowego obciążenia zabieramy ze sobą na nurkowanie, które zostanie zużyte czy też pozostawione pod wodą.

Od czego zależy ilość niezbędnego balastu do nurkowania?

No to ile balastu/ołowiu będziemy musieli zabrać ze sobą na nurkowanie, zależy przede wszystkim od sprzętu z którego korzystamy. Pianka, dodatkowy ocieplacz, suchy skafander, ocieplacz do suchara, rodzaj butli to są właśnie te czynniki, które mają znaczący wpływ na ilość potrzebnego balastu. Przy każdej zmianie wspomnianego sprzętu, nie pozostaje nam nic innego jak się wyważyć ponownie.

Oprócz strony technicznej, czyli tej z jakim konkretnie sprzętem nurkujemy, mamy również stronę środowiskową, jaką jest rodzaj wody. W wodzie słonej, która ma większą wyporność będziemy na pewno potrzebowali 1-2kg balastu więcej niż w wodzie słodkiej przy takiej samej konfiguracji sprzętowej.

Ze strony anatomicznej, znaczny wpływ na ilość niezbędnego balastu do nurkowania ma również tkanka tłuszczowa. Czym jest jej więcej tym więcej potrzeba dodatkowego obciążenia. Innymi słowy waga nurka oraz jego osobnicze właściwości mają znaczny wpływ na ilość niezbędnego balastu potrzebnego w czasie nurkowania.

Jak się wyważyć we właściwy sposób?

Istnieje kilka technik mówiących jak się wyważyć w prawidłowy sposób. Jedne z nich są mniej dokładne, a inne bardziej. Przytoczę te metody, które można zastosować „na szybko”, które stanowią pewnego rodzaju bazę do późniejszego prawidłowego wyważenia. Metody, które przytoczę są stosowane przez wielu instruktorów, w tym również mnie. Nazewnictwo poszczególnych sposobów wyważania nie jest powszechnie użytkowane.

Metoda kursowa:
W tej metodzie balast stanowi około 10% wagi ciała kursanta. Kursanci nurkują z butlami 12 litrowymi, z długą pianką oraz docieplaczem z kapturem. I tak, jeśli waga kursanta wynosi 80 kg, zabiera on ze sobą na nurkowanie nie więcej niż 8 kg balastu. Przeważnie w ten sposób dobrana ilość balastu, pozwala na swobodne utrzymanie się pod wodą pod koniec nurkowania. W praktyce jednak, po późniejszej weryfikacji często okazuje się, że jest to zbyt duża ilość balastu.

Metoda na krokodyla:
Idealnie by było aby była wykonywana na pustej butli, co jest dosyć kłopotliwe zwłaszcza na samym początku nurkowania, gdy nasza flaszka jest po prostu pełna. Na szczęście nie jest to problem bo możemy tą metodę zastosować również przy pełnych butlach. Musimy się jednak liczyć z tym że nie będzie ona aż tak dokładna, jakby to miało miejsce z wyważaniem na pustych butlach.

1. Zakładamy maskę na twarz, automat wkładamy do ust i oddychamy normalnie.
2. Wypuszczamy całkowicie powietrze z jacketu/suchego skafandra
3. Wykonując czynność nr 2, jednocześnie nabieramy powietrze do płuc i chwilowo je przytrzymujemy.
4. Nasze oczy powinny znaleźć się na równo z powierzchnią wody. Po wypuszczeniu powietrza z płuc powinniśmy zacząć delikatnie opadać.
5. Jeżeli nasze oczy są nad poziomem wody wówczas dodajemy po 1 kilogramie balastu aż do czasu zrównania oczu z lustrem wody. Jeżeli nasze oczy znajdują się pod wodą, to odejmujemy po 1 kilogramie balastu.
6. Jeżeli ćwiczenie wykonujemy na pełnej butli, możemy wziąć dodatkowe 2 kg balastu aby zrekompensować zużywające się w czasie nurkowania powietrze.

Praktyka pokazuje jednak, że wykorzystując tą konkretną metodę bardzo często jesteśmy zbyt mocno przeważeni, dlatego rzadko z niej korzystam.

Teraz przejedziemy do metody, która moim zdaniem skutecznie i raz na zawsze odpowiada na pytanie jak się wyważyć. Najlepsze w niej jest to, że możemy dobrać sobie balast niemalże idealnie, z dokładnością do 0,5 kg – pod warunkiem, że dysponujemy takimi kostkami. Jak się wyważyć metodą „Na koniec nurkowania”? Bardzo prosto!

Metoda „na koniec nurkowania”:
Polega ona na tym, że pod koniec nurkowania mając w butli 50 bar lub mniej, ustawiamy się np. na platformie na głębokości 5 metrów, wypuszczamy całe powietrze z jacketu lub suchego skafandra i zaczynamy odejmować balast który mamy na sobie. Balast odejmujemy powoli, najlepiej po 0,5 lub 1 kilogramowej kostce. Balastu pozbywamy się do tego momentu, w którym poczujemy, że jesteśmy delikatnie ciągnięci do góry, na powierzchnię.

Jeśli chcemy wyważyć się jeszcze dokładniej i sprawdzić czy możemy się jeszcze trochę „odchudzić” to można wynurzyć się na głębokość 3 metrów i tam sprawdzić czy jesteśmy w stanie utrzymać się bez trudu (bez walki i machania płetwami, rękami) z nieco mniejszą ilością balastu. Powinniśmy dojść do takiego momentu, w którym mając kompletnie puste wszystkie środki wyporności (jacket oraz suchy skafander) możemy bez trudu kontrolować swoją pływalność wykorzystując do tego celu oddech. Oczywiście tutaj trzeba będzie trochę się skupić i pomyśleć, zwłaszcza na początku aby wejść w odpowiedni rytm oddechowy i nie nabierać zbyt dużo powietrza do płuc.

Stosując właśnie taką metodę, skutecznie udało mi się wyleczyć z tzw. ołowicy swoich kursantów oraz klientów z którymi nurkowałem zarówno w Polsce jak i za granicą, w wodach słodkich oraz słonych. To co jest najlepsze, to radość i zadowolenie na koniec kolejnego nurkowania w którym pozbędziemy się zbędnego balastu. Po pierwsze, mamy mniej kilogramów do dźwigania, a po drugie jesteśmy lżejsi pod wodą, bardziej opływowi i większą swobodę ruchów. I co warto wiedzieć jak się wyważyć?

Przykład:
Nurek 1: pianka długa 5mm + ocieplacz z kapturem 5mm, butla stalowa 15 litrów, półskrzydło, standardowy automat.
Balast początkowy: 10 kg
Balast po wyważeniu: 4 kg

Nurek 2: suchy skafander, docieplacz 300g/m2, butla stalowa 15 litrów, półskrzydło, standardowy automat.
Balast początkowy: 15 kg
balast po wyważeniu 9 kg

Nurek 3: pianka długa 5mm z kapturem, butla stalowa 12 litrów, jacket, standardowy automat.
Balast początkowy: 6kg
Balast po wyważeniu: 3 kg

Takich przykładów można by mnożyć. A Ty ile zabierasz balastu na swoje nurkowania? Mam nadzieję, że teraz już wiesz jak się wyważyć do nurkowania i poświęcisz chwilę na kolejnym nurkowaniu aby to zweryfikować.

Znajdziesz nas również w serwisach społecznościowych:
Facebook: www.facebook.com/JustDiveSzkolaNurkowania
Instagram: www.instagram.com/just_dive
LinkedIn: www.linkedin.com/company/just-dive/