Zenobia – top 10 of wreck dive on the World!

Za nami długa zima, po której wręcz nie możemy się odczekać wskoczenia do cieplejszej wody i zanurkowania „gdzieś” w świecie. Wykorzystując niski sezon szkoleniowy – mamy koniec marca więc jest jeszcze nieco luzu – oraz brak sezonu wakacyjnego w Europie, postanowiliśmy wyskoczyć na kilka dni na Cypr, aby zanurkować na słynnym europejskim wraku Zenobia. Międzynarodowy magazyn The Times umieścił ten wrak na liście 10 najpiękniejszych wraków na świecie. Coś w tym musi być, ponieważ corocznie Zenobia przyciąga tłumy nurków z całego świata.

I tak, pomimo tego, że mamy w planach nurkowy wyjazd do Egiptu z końcem kwietniu, chcemy wykorzystać tą szkoleniową lukę na zaspokojenie też własnych zachcianek ;)

Pomysł aby polecieć na Cypr był raczej z tych spontanicznych. Nie trzeba było nas długo namawiać na spakowanie walizek i wyruszenie w drogę. Tym bardziej, że na wyjazd zabraliśmy również nasze nienurkujące rodziny. Efekt? Nurkowie mają raj pod wodą, a nienurkujący mogą pozwiedzać wyspę wiecznego słońca oraz okolice Larnaki. Jak dla mnie jest to idealne połączenie!

Słów kilka o Promie Zenobia

Zenobia to prom o długości aż 172 m i szerokości 23 metrów. Jest to kolos! Tym bardziej w latach ’80 statek musiał robić ogromne wrażenie. Prom rozpoczął swoją służbę dziewiczym rejsem w dniu 4 maja 1980 r. wyruszając z Malmö w Szwecji. Jak się domyślacie, nigdy nie dotarł do swojego miejsca docelowego w Syrii i podobnie jak Titanic zatoną podczas pierwszego rejsu. W przeciwieństwie do Titanica, Zenobia jest nielicznym statkiem, którego zatonięcie zostało sfotografowane.

Powód przez który zatonęła Zenobia jest jedną z większych zagadek ludzkości. Niewątpliwie na zatonięcie Zenobii złożyło się wiele czynników i zbiegów wydarzeń. Niemniej jednak możemy się spotkać z co najmniej dwiema teoriami odpowiadającymi na pytanie dlaczego Zenobia zatonęła. Która jest prawdziwa? oceńcie sami.

Teoria nr 1

Jedna z najbardziej popularnych teorii głosi, że podczas rejsu doszło do błędu systemu komputerowego odpowiedzialnego za właściwe zarządzenie balastem statku Zenobia. 2 czerwca 1980 roku doszło do bardzo dużego bo aż 40 stopniowego przechyłu statku. Kapitan statku, gdy zorientował się, że statek ma problemy z wyważeniem oraz zarządzaniem balastem, wezwał mechaników, którzy mieli usunąć usterkę. Prace naprawcze trwały nieustanie przez 5 dni.

Problem został czasowo rozwiązany niwelując przechył statku do 2 stopni, a mechanicy odesłani z powrotem na ląd. Kilkanaście godzin później, Zenobia przechyliła się ponownie na lewą burtę powodując przesunięcie się całego ładunku na jedną stronę. Niestety przechył był na tyle duży, że Zenobia zatonęła zabierając cały swój ładunek oraz 104 ciężarówki na dno Morza Śródziemnego. 7 czerwca 1980 roku Zenobia zatonęła w Zatoce Larnackiej około 1,5 km od portu w Larnace.

Teoria nr 2

Druga wersja zdarzeń mówi o tym, że postój na Cyprze nie był uwzględniony w planie rejsu promu Zenobia. Dlaczego statek zatrzymał się u wybrzeży Larnaki? Tego do końca nie wiadomo. Według dzienników pokładowych w Larnace wówczas panowała dobra pogoda, może było spokojne, dlatego też statek miał niemalże całkowicie opróżnione zbiorniki balastowe. Prawdopodobnie przez niekompetentną załogę, został wyłączony system autopilot, a statek przeszedł na tryb sterowania ręcznego. W trakcie manewrowania statek wykonał ostry zwrot. Na skutek ostrego zwrotu oraz wysoko osadzonego środka ciężkości, Zenobia wpadła na tyle głęboki przechył, że nie dało się już doprowadzić promu do pozycji pionowej. Powód dlaczego został wyłączony autopilot i wdrożono sterowanie ręczne nie został wyjaśniony do dnia dzisiejszego.

Teoria nr 3 zaciągnięta z lokalnych (cypryjskich) źródeł

Lokalni nurkowie powiadają, że zatonięcie promu Zenobia zbiegło się w czasie z trwającym konfliktem na bliskim wschodzie. Prom wyruszył w trasę z Koper, a jego miejscem docelowym miał być port w Syrii. Gdy prom znalazł się na wysokości portu w Larnace – jak głoszą lokalne źródła – doszło do akcji sabotażowej przeprowadzonej przez angielski oraz izraelski wywiad, w wyniku którego doszło do zatonięcia Zenobii. Prom oprócz ciężarówek przewoził również bardzo dużą ilość ładunków cargo. Lokalsi twierdzą, że w tych ładunkach znajdowała się broń mogąca zostać wykorzystana w trwającym konflikcie. Na dowód tej teorii, zaraz po zatonięciu wrak miał zostać otoczony przez angielskie i izraelskie jednostki specjalne, które wykonywali tam bardzo dużą ilość nurkowań przez około 2 tygodnie.

Nurkowanie na wraku Zenobia

Zenobia to niewątpliwie największa atrakcja nurkowa Cypru. Aby dostać się na miejsce nurkowe, wystarczy krótka podróż łodzią z Larnaki lub jeszcze szybsza przejażdżka speedboatem. Jak wspominaliśmy Zenobia leży na lewej burcie, na piaszczystym dnie. Maksymalna głębokość jaką jesteśmy w stanie uzyskać na wraku to 43 metry. Prawa burta znajduje się na głębokości około 18 metrów, dzięki czemu teoretycznie może być dostępna nawet dla początkujących nurków.

Lokalni przewodnicy powiadają, że na Zenobii każdy znajdzie coś dla siebie. Bynajmniej mają rację, przecież Zenobia to ogromny wrak i zachowany jest w bardzo dobrym stanie. Podobno nawet po kilkunastu wyprawach na ten wrak, wciąż pozostaje on tajemniczy i z pełną ilością miejsc do odkrycia. My już to wiemy. Na Zenobię wrócimy jeszcze raz, wciąż tyle jest do odkrycia.

Nurkowanie do wraku

Nurkowanie jak w większości przypadków nurkowań wrakowych odbywa się przy jednej z grubych lin opustowych, które stanowią połączenie między powierzchnią a wrakiem. Do boi przy linie opustowej zacumowane są także łodzie nurkowe. Lina ta stanowi punkt odniesienia podczas zanurzania i wynurzania, a dla mniej doświadczonych nurków pomaga również wykonać przystanek bezpieczeństwa. Przy Zenobii towarzyszył nam delikatny prąd, który powoli i stanowczo ściągał nas w głąb morza. Na szczęście prąd morski nie był porywczy, jak to miało nie raz miejsce na Malediwach, więc proces zanurzenia przebiegał w miarę sprawnie.

Widoczność w rejonie wraku Zenobia z reguły jest dobra i bardzo dobra. Lokalne źródła mówią o widocznościach dochodzących nawet do 50 metrów w okresie zimowym oraz do 30 metrów w okresie letnim. Temperatura wody zwykle wynosie między 18 a 26 stopnie. Wiosenna aura niestety nie rozpieszczała nas swoją ciepłotą. Woda „zaledwie” 18-19 stopni, powietrze około 22 stopni. Widoczność w cypryjskich wodach wynosiła około 25-30 metrów i trzeba przyznać, że chciało by się częściej nurkować przy takiej wizurce.

Od samego zanurzenia się w morskiej wodzie widać zarys wraku Zenobia. Prawa burta znajduje się na głębokości około 18-20 metrów. Jest to też miejsce zbiórki nurków udających się na dalsze nurkowanie. Ostatni raz sprawdzamy czy wszystko jest „OK” i potwierdzając to naszemu przewodnikowi, ruszamy w kierunku rufy oraz znajdujących się tam dwóch ogromnych śrub napędowych. Śruby napędowe wraku Zenobia są jednym słowem ogromne! Na śrubie znajdują się cztery ogromne łopaty, a każda jest większa od człowieka.

Mijając śruby po swojej prawej stronie, udajemy się na rufę i płyniemy wzdłuż trapu, po którym na pokład Zenobii wjeżdżały ciężarówki oraz ładunek. Jesteśmy na głębokości 30 metrów, a pod nami ukazuje się widok leżącej na dnie ciężarówki, która była częścią ładunku przewożonego przez Zenobię. Dno w tym miejscu znajduje się na głębokości około 45 metrów. Chciałoby się zejść niżej, zobaczyć co jest głębiej, jednak limit czasu bezdekompresyjnego, nieubłaganie odlicza w dół dozwolony czas jaki możemy spędzić na tej głębokości. Głęboko leżącą ciężarówkę zostawiamy za sobą i udajemy się w stronę ładowni wraku. Większość ciężarówek, podczas tonięcia zerwała się z łańcuchów i i spoczęła na dnie. Jedna z nich, nadal jest na swoim miejscu.

Kiedy jesteś na głębokości powyżej 20 metrów, zaczyna pojawiać się zjawisko narkozy azotowej. Ogólnie rzecz ujmując, nurek zaczyna odczuwać tzw. ekstazę głębin, która charakteryzuje się spowolnionym myśleniem, wolniejszym odbieraniem bodźców, czasem również zaniepokojeniem lub nadmiernym rozluźnieniem i rozweseleniem. I teraz wyobraź sobie, że taki właśnie stan towarzyszy Ci podczas nurkowania i nagle przepływasz obok pionowo stojącej ciężarówki. W głowie zaczyna robić się pewnego rodzaju mindfuck, który miesza Ci we łbie przez całe nurkowanie, zwłaszcza jak widzisz wszystkie schody ułożone w poprzek, w pozycji poziomej, drzwi wejściowe, okna – wszystko jest w poziomie. Dopiero po czasie zaczynasz sobie przypominać i rozumieć to, że ciężarówka jest na stałe przymocowana do pokładu, a wrak statku Zenobia leży na burcie.

Dwa nurkowania na Zenobii

Bez cienia wątpliwości powiem, że dwa nurkowania na tak ogromnym wraku to stanowczo za mało! Chciałoby się ponurkować zdecydowanie więcej. W ciągu tych dwóch nurkowań opłynęliśmy w całości wrak dookoła oraz przepłynęliśmy przez mostek kapitański. Wnętrze Zenobii pozostaje przez nas nietknięte – chcąc spenetrować wrak, należy wyposażyć się w nitrox aby zwiększyć czas bezdekompresyjny lub wykonać nurkowanie typowo dekompresyjne.

Nurkowanie na wraku Zenobia uważam za wymagające głównie z uwagi na dużą głębokość oraz występujące zjawisko narkozy azotowej. Nurkom początkującym raczej bym odradzał ten wrak. Nurkowanie na Cyprze dobrze by było również zaplanować w taki sposób, aby zrobić nurkowanie na Zenobii jako jedno z ostatnich.

Kto może zanurkować na wraku Zenobia?

Teoretycznie na wraku Zenobia może zanurkować każdy, ponieważ Zenobia leży we wszystkich limitach stopni nurkowania rekreacyjnego. Począwszy od Open Water Diver, przez Advanced Diver i skończywszy na Deep Diver. Oczywiście posiadając te różne stopnie nurkowe, będziemy mogli zwiedzić i zobaczyć wrak w różnych konfiguracjach. Zresztą lokalne centra nurkowe przywożą na Zenobię nurków ze stopniem OWD. Cóż, niestety doskonale sprawdza się tutaj powiedzenie „klient płaci, klient ma”.

Moim zdaniem najlepszą kombinacją aby wydobyć z Zenobii maksimum, jest posiadanie uprawnień Deep + Wreck + Nitrox. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że daje nam to możliwość głębszego i dłuższego eksplorowania wraku w jego głębszej części. No i przede wszystkim, co jest najciekawsze w nurkowaniach wrakowych, to fakt, że posiadając stopień wreck diver możemy eksplorować wnętrze promu Zenobia. Posiadając jedynie podstawowy stopień nurkowy Open Water z limitem głębokości 18 metrów, będziemy mogli zobaczyć jedynie prawą burtę oraz pozostałości szalup ratunkowych. Nurkowanie to na pewno nie będzie urokliwe ani fascynujące, tym bardziej, że wokół wraku Zenobia nie ma nic ciekawego do zobaczenia.

Zdjęcia z wypadu na Cypr możesz znaleźć w naszej galerii, do której serdecznie zapraszamy.

Znajdziesz nas również w serwisach społecznościowych:
Facebook: www.facebook.com/JustDiveCentrumNurkowe
Instagram: www.instagram.com/just_dive
LinkedIn: www.linkedin.com/company/just-dive/